Herhangi bir yapının inşa edilmesi kanuni açıdan bazı izinler gerektirir. Bu doğrultuda alınması gereken ilk ve en önemli belge yapı ruhsatıdır. Yapı ruhsatı, belirlenen proje dâhilinde bir inşaatı yapımına başlanması için verilen izin belgesi olarak tanımlanır.
3194 sayılı İmar Kanunu hükümleri doğrultusunda verilen yapı ruhsatı, bir yapı izin belgesi olmasının yanı sıra, kanuni açıdan da belirli bağlayıcı hükümler ve yükümlülükler içerir. Bu anlamda, yapı ruhsatının alınması inşaata başlamak için zorunluluk ifade eder. Peki, bu yükümlülükler çerçevesinde yapı ruhsatı nedir? Neden gereklidir?
Yapı Ruhsatı Başvurusu
Bir taşınmazın inşasının uygunluğuna dair bir izin belgesi olan yapı ruhsatı, diğer bir ifadeyle inşaat başlamak için alınması gereken lisans belgesidir. Bu doğrultuda, inşaat başlanırken alınan yapı ruhsatı, inşa edilecek tüm yapılar için zorunlu bir belge niteliği taşır.
Yapı ruhsatının verilmesinde, arazi üzerinde yapılacak inşaata dair her türlü proje, sahiplik ve yapı bilgilerinin değerlendirmeye alınır. Ruhsata tabi bir yapı için gerekli yapı ruhsatı başvurusu, yapı mücavir alanlar içerisinde belediyelere, mücavir alan dışında yer alıyorsa valiliklere yapı sahipleri ya da vekilleri aracılığıyla dilekçe verilerek yapılır.
Yapı Ruhsatı Geçerlilik Süreleri
Uygun görülen yapılara tahsis edilen ruhsat, inşaatın başladığı tarih itibariyle 5 yıl geçerlidir. Ayrıca, yapı ruhsatının verildiği tarihten itibaren 2 yıl içerisinde inşaat başlanmış olması ve 5 yıl içerisinde tamamlanması da ruhsat geçerlilik dilimlerini kapsar. Diğer yandan yapılarda değişiklik yapılması da ruhsatın yenilenmesini gerektiren bir diğer durumdur. Yapılacak değişiklikler doğrultusunda, bağımsız bölümler için belirlenmiş brüt alanında ya da niteliğinde farklılık yoksa ruhsat süreci vergi, resim ve harca tabi değildir.
Kaçak Yapılar İçin Yaptırım ve Cezalar
Bir yapının inşaatına başlanabilmesi için gerekli, aynı zamanda da zorunlu bir belge olan yapı ruhsatı, bu doğrultuda, hem işleyiş, hem de kanuni açıdan gereklidir. Yapı ruhsatı olmayan binalar kaçak sayılmakta ve kanunsuz yapı kategorisinde değerlendirilir.
Yapı ruhsatı olmaksızın inşaat başlaması halinde, inşaatın bulunduğu bölge belediyelerince bina ile ilgili inşaatı durdurma ve beraberinde yıkım kararı verilebilir. Yanı sıra, ruhsatsız yapıların mal sahibi, müteahhidi ve sorumluları da yüksek tutarlarda para cezalarına maruz kalır.
Yapı ruhsatı için belirlenen süreler doğrultusunda, 2 yıl içerisinde inşaatın başlanmayan ya da 5 yıl içerisinde ruhsata uygun şekilde tamamlanmayan binaların ruhsatı geçerliliğini kaybeder. Tamamlanmayan inşaatlarda yenide ruhsat alınmaması durumunda da inşaatı yapımı durdurulur ve ruhsat geçerliliğinin bitişinden itibaren yapılan kısmi bölümler için ruhsatsız yapı hükümleri uygulanır.